Στην Ελλάδα, αλλά και διεθνώς, οι ωμές τροφές για σκύλους (BARF) έχουν ένθερμους υποστηρικτές αλλά και φανατικούς πολέμιους.

Τελευταία Αναθεώρηση: 21/8/2020

Η ονομασία BARF παρουσιάστηκε για πρώτη φορά ως νέος τρόπος διατροφής για σκύλους και γάτες από τον Αυστραλό κτηνίατρο Ian Billinghurst το 1993· η συντομογραφία αναφέρεται κάποιες φορές ολογράφως ως “Bones and Raw Food” (Οστά και Ωμή Τροφή), και άλλες ως “Biologically Appropriate Raw Food” (Βιολογικά Κατάλληλη Ωμή Τροφή). Επίσης, συναντάται με τις ονομασίες RMBD – Raw Meat Based Diets (Δίαιτες Βασισμένες στο Ωμό Κρέας), και RAP – Raw Animal Products (Ωμά Ζωικά Προϊόντα).

Σε παγκόσμιο επίπεδο, οι περισσότεροι σκύλοι τρέφονται με εμπορικά παραγόμενες ξηρές τροφές, ή με κονσέρβες. Ωστόσο, και παρά τις προειδοποιήσεις των επιστημόνων σχετικά με την ασφάλεια των ωμών τροφών για κατοικίδια ζώα, οι πωλήσεις των τροφών αυτών αυξάνονται σταθερά τα τελευταία χρόνια.

Οι ωμές τροφές για σκύλους μπορούν να περιέχουν στη σύνθεσή τους σκελετικούς μύες, λίπος, εσωτερικά όργανα, χόνδρο και οστά από ζώα εκτροφής (μηρυκαστικά, χοίρους και πουλερικά), άλογα, θηράματα, ψάρια και φυτικές ύλες, και παρασκευάζονται στο σπίτι ή πωλούνται έτοιμες στο εμπόριο.

Κάποιες από τις τροφές αυτές προορίζονται για να καλύψουν πλήρως τις ανάγκες των σκύλων για ισορροπημένη διατροφή, ενώ υπάρχουν και σκευάσματα που διατίθενται μόνο για συμπληρωματική σίτιση. Η πιο κοινή μορφή εμπορικών ωμών τροφών πωλείται κατεψυγμένη· πρόσφατα έχουν εισέλθει στην αγορά προϊόντα που διατίθενται αποξηραμένα.

Το σκεπτικό όσων υποστηρίζουν την ωμή διατροφή για το σκύλο είναι ότι αποτελείται από ολόκληρα, ακατέργαστα τρόφιμα – παρόμοια με αυτά που καταναλώνονταν από τους προγόνους του· δηλαδή ότι αποτελεί πιο φυσικό τρόπο διατροφής. Ωστόσο, όπως αναφέρει η Ψωμά «ο σκύλος και ο λύκος δεν έχουν το ίδιο πεπτικό σύστημα, καθώς υπάρχουν σαφείς ανατομικές διαφορές μεταξύ τους». Σε έρευνα που έγινε το 2013 εντοπίστηκαν διαφορές μεταξύ σκύλων και λύκων στα γονίδια που συμμετέχουν στην πέψη του κρέατος και του αμύλου.

Το επιχείρημα της περισσότερο φυσικής διατροφής συνοδεύεται συχνά από ισχυρισμούς ότι η ωμή δίαιτα θα προσφέρει στο σκύλο τη μέγιστη δυνατή υγεία, ή ότι η βρώση οστών είναι μια απολαυστική εμπειρία για τους σκύλους και ενισχύει το ανοσοποιητικό τους σύστημα. Δυστυχώς, δεν υπάρχουν αναφορές σε επιστημονικές μελέτες για την υποστήριξη οποιουδήποτε από αυτούς τους ισχυρισμούς.

Παρομοίως, το Πανεπιστήμιο του Οχάιο συμφωνεί ότι δεν υπάρχουν επιστημονικά στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι η σίτιση μιας ωμής έναντι μιας συμβατικής διατροφής είναι περισσότερο ευεργετική για την υγεία ενός ζώου. Αντίθετα, όπως αναφέρει χαρακτηριστικά, υπάρχουν πολλές αποδείξεις ότι δεν είναι.

Ένα ακόμη επιχείρημα που θέτουν οι υποστηρικτές της ωμής τροφής είναι η αυξημένη της πεπτικότητα λόγω του ότι τα βασικά ένζυμα δεν καταστρέφονται από το μαγείρεμα. Αν και για τους περισσότερους σκύλους δεν απαιτούνται εξωγενή ένζυμα, σε μια μελέτη διαπιστώθηκε ότι σε σχέση με τις ξηρές τροφές, οι ωμές έδειξαν σημαντικά υψηλότερη πεπτικότητα της ακατέργαστης πρωτεΐνης, αλλά όχι του λίπους, της ενέργειας ή της ξηράς ουσίας.

Τι Δείχνουν οι Έρευνες

Σε έρευνα που έγινε το 2008 στις ΗΠΑ και στην Αυστραλία, το 98,7% των κηδεμόνων σκύλων απάντησαν ότι ήταν ευχαρισημένοι με την υγεία του κατοικίδιου ζώου τους. Από αυτούς, μόνο το 16,2% έδιναν στους σκύλους τους οστά ή ωμό φαγητό ως μέρος του κύριου γεύματος, και λιγότερο από το 3% τους τάιζαν αποκλειστικά ωμές τροφές.

Μελέτη του 2011 που δημοσιεύθηκε στο Canadian Veterinary Journal ανασκόπησε και αξιολόγησε την επιστημονική βιβλιογραφία που είχε διεξαχθεί ως τότε με αντικείμενο τα διατροφικά οφέλη από τις ωμές δίαιτες με βάση το κρέας, ή τους κινδύνους μολυσματικών ασθενειών και τις επιπτώσεις στη δημόσια υγεία. Στα συμπεράσματα της μελέτης αναφέρονται τα εξής:

«Είναι ξεκάθαρο ότι υπάρχουν ισχυρές αποδείξεις που υποδηλώνουν ότι τα ωμά τρόφιμα ενέχουν σημαντικό κίνδυνο μολυσματικής νόσου στο κατοικίδιο ζώο, στο περιβάλλον του κατοικίδιου ζώου και στους ανθρώπους του νοικοκυριού».

Το Κτηνιατρικό Κέντρο της Αμερικανικής Υπηρεσίας Τροφίμων και Φαρμάκων εξέτασε πάνω από 1000 δείγματα ζωοτροφών για βακτήρια που μπορούν να προκαλέσουν διατροφικές ασθένειες. Η έρευνα επικεντρώθηκε ειδικά στα βακτήρια που προκαλούν σαλμονέλα και για τα L. monocytogenes που προκαλούν λιστερία. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η σαλμονέλα εμφανίστηκε στο 7,6% των δειγμάτων ωμού φαγητού, και τα βακτήρια για λιστερία βρέθηκαν στο 16% των δειγμάτων που ελέγχθηκαν.

Σε έρευνα του Πανεπιστημίου της Ουτρέχτης που δημοσιεύθηκε τον Ιανουάριο του 2018, αναλύθηκαν 35 εμπορικά κατεψυγμένα ωμά τρόφιμα για σκύλους από οκτώ διαφορετικές μάρκες. Όλα τα προϊόντα περιείχαν κάποιο συνδυασμό ωμού κρέατος, οστών και ζωικών υποπροϊόντων από βοδινό, πάπια, κοτόπουλο, αρνί και άλογο, καθώς και πρόσθετα συστατικά.

Η έρευνα εντόπισε δυνητικά θανατηφόρα βακτήρια Ε. Coli σε 28 προϊόντα, ή στο 80% των τροφών που εξετάστηκαν. Περισσότερο ανησυχητικό είναι το βακτήριο Ε. Coli 0157: H7 που βρέθηκε σε 8 προϊόντα, ή στο 23% του συνόλου, καθώς πρόκειται για ένα ιδιαίτερα λοιμογόνο στέλεχος του Ε. Coli. Τα L. monocytogenes ήταν παρόντα σε 19 προϊόντα (54%), άλλα είδη λιστερίας σε 15 (43%) και Salmonella σε 7 (20%). Όσον αφορά τα παράσιτα, τέσσερα προϊόντα (11%) περιείχαν Sarcocystis cruzi και άλλα τέσσερα (11%) S tenella. Σε δύο προϊόντα (6%) βρέθηκε Toxoplasma gondii.

Οι ερευνητές γράφουν ότι τα αποτελέσματα της μελέτης αποδεικνύουν σαφώς την παρουσία δυνητικών ζωονοσογόνων παθογόνων παραγόντων σε κατεψυγμένα ωμά τρόφιμα, τα οποία μπορεί να αποτελούν πηγή βακτηριακών λοιμώξεων σε ζώα συντροφιάς και, εάν μεταδοθούν, θέτουν σε κίνδυνο τον άνθρωπο.

Πέρα από τη βελτιωμένη ποιότητα των περιττωμάτων (που είναι υποκειμενική), δεν υπάρχουν ισχυρές αποδείξεις για άλλα οφέλη στους σκύλους και τις γάτες από την κατανάλωση ακατέργαστων ωμών τροφών. Αντίθετα, υπάρχουν τεκμηριωμένοι κίνδυνοι που σχετίζονται με την ακατέργαστη σίτιση – κυρίως ο υποσιτισμός (ελλιπής σίτιση λόγω ακατάλληλης συνθεσης και ελέγχου των τροφών αυτών) και η μόλυνση που επηρεάζει τα κατοικίδια ζώα ή/και τα μέλη του νοικοκυριού.

Τι Είναι η Λιστερίωση

Το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων αναφέρει ότι η κλινική μορφή της λιστερίωσης στα ζώα εκδηλώνεται στο νευρικό σύστημα (στροφή κεφαλής, κυκλικές κινήσεις, πτώση γνάθου, παράλυση χειλέων, αδυναμία μάσησης, πτώση άνω βλεφάρου, υποαισθησία προσώπου, σιελόρροια), στο γεννητικό σύστημα με αποβολές σε προχωρημένο στάδιο εγκυμοσύνης, ή με συμπτώματα σηψαιμίας (κατάπτωση, ανορεξία, πυρετός, θάνατος), η οποία είναι πιο συχνή σε μονογαστρικά ζώα – όπως οι σκύλοι.

Σπανιότερα, μπορεί να εκδηλωθούν γαστρεντερίτιδα, μαστίτιδα, ή οφθαλμικά προβλήματα. Όταν η μόλυνση γίνεται μέσω της πεπτικής οδού, τότε τα βακτηρίδια εντοπίζονται στο εντερικό τοίχωμα και αυτό οδηγεί σε παρατεταμένη απέκκριση της λιστέριας στο περιβάλλον, μέσω των περιττωμάτων.

Όσο για τα μικρόβια και τα παράσιτα, η κτηνιατρική ιστοσελίδα vetmenow μας ενημερώνει ότι «ο ισχυρισμός ότι τα μικρόβια και τα παράσιτα είναι μέρος της φύσης και άρα δεν θα πρέπει να φοβόμαστε την επαφή του ζώου μας με αυτά είναι αληθής μόνο κατά το ήμισυ. Τα μικρόβια και τα παράσιτα είναι όντως μέρος της φύσης, τα παθογόνα μικρόβια όμως όπως και τα παράσιτα προκαλούν λοιμώξεις οι οποίες όχι μόνο μπορεί να προσβάλλουν το ζώο μας αλλά και να μεταδοθούν μέσω αυτού σε εμάς».

Τι Λένε οι Οργανισμοί Υγείας

Καναδική Κτηνιατρική Ένωση (CVMA) & Οργανισμός Δημόσιας Υγείας του Καναδά (PHAC)

«Η Καναδική Κτηνιατρική Ένωση (CVMA) και ο Οργανισμός Δημόσιας Υγείας του Καναδά (PHAC) πιστεύουν ότι υπάρχει ένα σύνολο αποδεικτικών στοιχείων που επιβεβαιώνουν τους πιθανούς κινδύνους για την υγεία των κατοικίδιων ζώων που τρέφονται με δίαιτες με βάση το ωμό κρέας και για ανθρώπους που έρχονται σε επαφή είτε με ωμά κρέατα είτε με κατοικίδια ζώα που σιτίζονται με δίαιτα ωμού κρέατος. Η CVMA θεωρεί ότι τα τεκμηριωμένα επιστημονικά στοιχεία σχετικά με τους δυνητικούς κινδύνους για την υγεία των ζώων και τη δημόσια υγεία όσον αφορά τη διατροφή ωμών κρεάτων ξεπερνούν τα τυχόν οφέλη αυτής της διατροφικής πρακτικής».

Αμερικανική Κτηνιατρική Ένωση (AVMA)

Αμερικανική Ένωση Νοσοκομείων για Ζώα (AAHA)

«Οι παλαιότεροι υποστηρικτές της δίαιτας ωμών τροφών πίστευαν ότι αυτή ήταν η πιο υγιεινή διατροφική επιλογή για κατοικίδια ζώα. Θεωρήθηκε επίσης ότι η παροχή μιας τέτοιας δίαιτας δεν θα προκαλούσε βλάβη σε άλλα ζώα ή σε ανθρώπους. Στη συνέχεια, υπήρξαν πολλαπλές μελέτες που δείχνουν ότι και οι δύο αυτές υποθέσεις είναι λανθασμένες. Βάσει συντριπτικών επιστημονικών στοιχείων, η AAHA δεν υποστηρίζει ή εγκρίνει τη σίτιση κατοικίδιων ζώων με κανενός είδους ωμά ή αφυδατωμένα μη αποστειρωμένα τρόφιμα, συμπεριλαμβανομένων των λιχουδιών ζωικής προέλευσης».

Σήμερα υπάρχει ένα ισχυρό σύνολο επιστημονικών δεδομένων που δείχνουν ότι η απλή ενέργεια μαγειρέματος της τροφής θα το κάνει ασφαλέστερο τόσο για το σκύλο όσο και για τους ανθρώπους που ζουν στο νοικοκυριό. Επιπλέον, η κατανάλωση ωμών τροφών δεν αποτελεί φυσικότερη διατροφή για τους σκύλους, αφού η συναναστροφή με τον άνθρωπο εξέλιξε το πεπτικό τους σύστημα σε αντίθεση με αυτό των λύκων.

Αν και στη συντριπτική τους πλειοψηφία, οι κηδεμόνες που επιλέγουν ωμές δίαιτες για τους σκύλους τους ισχυρίζονται  ότι το κάνουν για την καλύτερη υγεία των τετράποδων, αυτή δεν έχει αποδειχθεί μέχρι στιγμής σε καμία επιστημονική έρευνα. Η ασφάλεια των ωμών τροφών, τόσο για το σκύλο όσο και για τον άνθρωπο, προϋποθέτει σωστή διαχείριση και τήρηση των κανόνων υγιεινής σε όλα τα στάδια – από την παραγωγή έως και την κατανάλωση.

«Πρέπει να γίνεται προσεκτικός καθαρισμός όλων των επιφανειών διαχείρισης των τροφίμων έτσι ώστε να αποτρέπεται η εμφάνιση μικροβίων σε ανθρώπους και κατοικίδια ζώα. Συνιστάται αυτές τις δίαιτες να επιλέγονται προσεκτικά και να ερευνώνται πριν από τη χρήση, και μόνο από τους κηδεμόνες που γνωρίζουν από ασφαλείς διαδικασίες χειρισμού ωμών τροφίμων».

Οι τροφές για σκύλους BELLFOR που παρασκευάζονται με τη μέθοδο της ψυχρής έκθλιψης συνδυάζουν τα οφέλη της φρέσκιας τροφής και την ευκολία της ξηρής. Είναι ελάχιστα επεξεργασμένες, τόσο όσο χρειάζεται για να εξουδετερωθούν τα μικρόβια, φτιάχνονται με συστατικά ανθρώπινης ποιότητας και χωρίς τεχνητά πρόσθετα, χρώματα ή ενισχυτικά γεύσης.

Οι τιμές των 4κιλων συσκευασιών ξεκινούν από €27,30 και περιλαμβάνουν δωρεάν πανελλαδική αποστολή.

Πηγές

1. American Animal Hospital Association, (2011) Raw Protein Diet (Oct).
2. American Veterinary Medical Association (2012) Raw or Undercooked Animal Source Protein in Cat and Dog Diets, (Aug).
3. Canadian Veterinary Medical Association, (2012) Raw Food Diets for Pets – CMVA and PHAC Joint Position Statement (Jul 18).
4. Coren, S. (2017) “Dog Owners are Wrong About the Health Benefits of Raw Diets”, Psychology Today (Mar 16).
5. Davies, R. & Lawes, Joanna & Wales, Andrew. (2019). “Raw Diets for Dogs and Cats: a Review, with Particular Reference to Microbiological Hazards”. Journal of Small Animal Practice. 60. 10.1111/jsap.13000.
6. Fredriksson-Ahomaa, Μ., Heikkilä, Τ., Pernu, Ν., Kovanen, S., Hielm-Björkman, A. & Kivistö, R. (2017) “Raw Meat-Based Diets in Dogs and Cats” Veterinary Record (Jun 28).
7. Freeman, L.M., Chandler, M.L., Hamper, B.A. & Weeth, L.P. (2013) “Current Knowledge about the Risks and Benefits of Raw Meat-Based Diets for Dogs and Cats”, Journal of the American Veterinary Medical Association, Vol. 243, No 11, pp. 1549–1558.
8. Laflamme, D.P., Abood, S.K., Fascetti A.J., et al. (2008) “Pet feeding practices of dog and cat owners in the United States and Australia” Journal of the American Veterinary Medical Association, 232 (5), pp. 687–694
9. Ohio State University, (χ.η). Myths and Misconceptions Surrounding Dog Food.
10. Schlesinger, D.P. & Joffe, D.J. (2011) “Raw Food Diet in Companion Animals: A Critical Review”, The Canadian Veterinary Journal (Jan), 52(1), pp. 50-54.
11. US Food & Drug Administration (2018) Get the Facts! Raw Pet Food Diets Can be Dangerous to You and Your Pet (Feb 22).
12. van Bree, FPJ., Bokken, GCAM., Mineur, R., Franssen, F., Opsteegh, M., van der Giessen, JWB., Lipman, LJA., Overgaauw, PAM.(2018) “Zoonotic bacteria and parasites found in raw meat-based diets for cats and dogs”, Veterinary Record, 182, 50.
13. Vetmenow, (2014) Ζητήματα Υγιεινής Ωμής Τροφής για Σκύλους | BARF (10 Ιουν).
14. Wall, T. (2018) “Raw Pet Food Sales Growing Despite Health Warnings”, petfoodindustry.com (Mar 8).
15. Yong, E., (2013) “Dogs Adapted to Agriculture”, The Scientist (Jan 23).
16. Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, (2018) Λιστερίωση: Τροφογενές Νόσημα, Υποχρεωτικής Δήλωσης (5 Ιαν).
17. Ψωμά, Δ.Γ. (2012) «B.A.R.F. μια Αντικειμενική Προσέγγιση», Diagnovet.gr (26 Σεπ).