Πυροτεχνήματα: Ένας Εφιάλτης για τα Ζώα

Πυροτεχνήματα: Ένας Εφιάλτης για τα Ζώα Ενώ εμείς διασκεδάζουμε με τα πυροτεχνήματα, αυτά μπορεί να είναι πραγματικός εφιάλτης για τα κατοικίδια ζώα – και όχι μόνο. Πώς τα Πυροτεχνήματα Βλάπτουν τα Ζώα Φυσική Βλάβη στην Ακοή Η ακοή πολλών ζώων είναι πολύ πιο ευαίσθητη από ό,τι η ανθρώπινη, επομένως οι εκρήξεις πυροτεχνημάτων όχι μόνο τους ενοχλούν περισσότερο, αλλά μπορούν να βλάψουν την ακοή τους πιο σοβαρά. Τα πυροτεχνήματα μπορούν να εκπέμψουν ήχους έως και 190dB, δηλ. υψηλότερο επίπεδο θορύβου από τους πυροβολισμούς (140dB) και ορισμένα αεριωθούμενα αεροπλάνα (100 dB). Οι θόρυβοι που προκαλούνται από πυροτεχνήματα και κροτίδες είναι πιθανό να προκαλέσουν στα ζώα απώλεια ακοής και εμβοές. Φόβος και Άγχος Η επαναλαμβανόμενη έκθεση σε ξαφνικούς δυνατούς θορύβους μπορεί να προκαλέσει φοβίες σε πολλά ζώα, αυξάνοντας τις αντιδράσεις πανικού σε θορύβους στο μέλλον. Υπολογίζεται ότι το ένα πέμπτο των εξαφανίσεων ζώων συντροφιάς οφείλονται σε πολύ δυνατούς ήχους, κυρίως πυροτεχνήματα και καταιγίδες. Επιβλαβείς Επιδράσεις από Χημικά Σωματίδια Τα πυροτεχνήματα είναι δηλητηριώδη και η έκρηξή τους απελευθερώνει επιβλαβή σωματίδια που είναι τοξικά κατά την εισπνοή. Αυτό μπορεί να επιδεινώσει υπάρχουσες ασθένειες και να προκαλέσει άλλες. Επομένως, αποτελούν κίνδυνο τόσο για τα ζώα που ζουν σε περιοχές όπου τα πυροτεχνήματα εκρήγνυνται ή σε πιο απομακρυσμένες τοποθεσίες όταν ο άνεμος μεταφέρει αυτά τα σωματίδια, ενώ υπάρχει και ο κίνδυνος κατάποσης των υπολειμμάτων. Η εγγύτητα των ζώων σε περιοχές όπου φτιάχνονται πυροτεχνήματα συχνά προκαλεί εγκαύματα και βλάβες στα μάτια. Επίσης, οι χημικές ουσίες είναι επικίνδυνες για σκύλους, γάτες και ανθρώπους με αναπνευστικές ασθένειες όπως το άσθμα. Τέλος, η αλόγιστη χρήση πυροτεχνημάτων μπορεί να προκαλέσει ακρωτηριασμούς και θανατηφόρα ατυχήματα σε ζώα κοντά στην εκδήλωση, καθώς και πυρκαγιές. Σκύλοι Παρουσιάζουν σημάδια συντριπτικού άγχους καθώς δεν μπορούν να ξεφύγουν από τον θόρυβο. Οι σκύλοι, όπως και πολλά άλλα ζώα, υποφέρουν και από άλλα φαινόμενα που παράγουν δυνατούς ήχους, όπως οι καταιγίδες. Ωστόσο, στις καταιγίδες οι θόρυβοι συνοδεύονται από προηγούμενα προειδοποιητικά σημάδια και τα ζώα μπορούν να τους αντιληφθούν εκ των προτέρων. Αυτό μπορεί να τους προκαλέσει αγωνία εν αναμονή, αλλά δεν τους προκαλεί τον απροσδόκητο τρόμο που προκαλείται από πυροτεχνήματα, οι ήχοι των οποίων είναι ξαφνικοί και μη αναγνωρίσιμοι. Ο φόβος του θορύβου είναι πιο συνήθης στους σκύλους μεγαλύτερης ηλικίας. Συχνές αντιδράσεις είναι το πάγωμα ή η παράλυση, οι ανεξέλεγκτες προσπάθειες διαφυγής και απόκρυψης και ο τρόμος. Μπορεί επίσης να υπάρχουν και πιο έντονα σημάδια όπως σιελόρροια, ταχυκαρδία, έντονο γαύγισμα, ούρηση ή αφόδευση, αυξημένη δραστηριότητα, υπερβολική εγρήγορση και γαστρεντερικές διαταραχές. Έχει επισημανθεί ότι η αντίδραση των σκύλων στον ήχο των πυροτεχνημάτων είναι παρόμοια με το μετατραυματικό στρες στους ανθρώπους. Ωστόσο, η επίδραση θα μπορούσε να είναι πολύ πιο επιβλαβής στους σκύλους, επειδή δεν έχουν την ικανότητα να εκλογικέψουν το άγχος τους ή τη δυνατότητα μιας άμεσης γνωστικής απόκρισης που τους επιτρέπει να ανταποκριθούν στον φόβο τους. Είναι πιθανό να βιώσουν μια βαθύτερη και πιο έντονη μορφή τρόμου, η οποία μπορεί να είναι μεγαλύτερη σε μερικούς σκύλους λόγω διαφορών προσωπικότητας. Γάτες Οι επιπτώσεις των πυροτεχνημάτων στις γάτες είναι λιγότερο εμφανείς, αλλά οι αντιδράσεις τους είναι παρόμοιες με αυτές των σκύλων, όπως η προσπάθεια να κρυφτούν ή να δραπετεύσουν. Ωστόσο, ανεξάρτητα από τον φόβο, διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο δηλητηρίασης. Επιπλέον, μπορεί να τυφλωθούν ή να τραυματιστούν σοβαρά από τις εκρήξεις. Πουλιά Ο θόρυβος των πυροτεχνημάτων μπορεί να προκαλέσει στα πουλιά ταχυκαρδία και ακόμη και θάνατο από τρόμο. Ο υψηλός βαθμός άγχους που βιώνουν τα πουλιά υποδεικνύεται από το γεγονός ότι συχνά εγκαταλείπουν προσωρινά ή μόνιμα τις φωλιές τους. Ο αποπροσανατολισμός και ο πανικός από τα πυροτεχνήματα μπορεί να αναγκάσουν τα πουλιά να πέσουν σε κτίρια ή να πετάξουν προς τη θάλασσα. Τα αποικιακά είδη πτηνών διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο κατά τις εκρήξεις. Πολλά είδη που φεύγουν από τις φωλιές τους λόγω των ήχων δεν ξέρουν πώς να επιστρέψουν σ’αυτές μόλις τελειώσει ο θόρυβος και έτσι αφήνουν τα μικρά τους αβοήθητα. Άλογα Τα άλογα μπορούν εύκολα να νιώσουν ότι απειλούνται από πυροτεχνήματα λόγω της υπερεπαγρύπνησής τους, καθώς είναι συνεχώς σε εγρήγορση λόγω πιθανών αρπακτικών. Τα άλογα ενεργούν επίσης αρκετά παρόμοια με τους σκύλους και τις γάτες, παρουσιάζοντας σημάδια άγχους και φόβου και προσπαθώντας να φύγουν ή να δραπετεύσουν. Μερικές φορές αντιδρούν στα πυροτεχνήματα προσπαθώντας να πηδήξουν φράχτες και να φύγουν σε επικίνδυνες περιοχές όπου μπορεί να τους χτυπήσουν αυτοκίνητα. Οι απλές οδηγίες που ακολουθούν είναι εδώ για να μας βοηθήσουν να έχουμε τα ζώα μας ασφαλή: Το ασφαλέστερο μέρος για τα κατοικίδια κατά τη διάρκεια των εκρήξεων είναι μέσα στο σπίτι – όχι στο μπαλκόνι ή στην αυλή. Έχουμε φροντίσει να βγάλουμε τον σκύλο μας βόλτα πριν ξεκινήσουν τα πυροτεχνήματα. Κλείνουμε όλα τα παράθυρα και τις πόρτες για να περιορίσουμε τον θόρυβο στο ελάχιστο. Κλείνουμε τις κουρτίνες και χρησιμοποιούμε τους ήχους της τηλεόρασης ή του ραδιοφώνου για να αποκλείσουμε μέρος του θορύβου. Ετοιμάζουμε ένα μέρος όπου θα μπορεί να αισθάνεται ασφαλές – ίσως κάτω από ένα κρεβάτι με μερικά ρούχα μας. Μπορεί να θελήσει να κρυφτεί εκεί όταν ξεκινούν τα πυροτεχνήματα. Αφήνουμε το κατοικίδιό μας να κινείται ελεύθερα, να κλαψουρίσει και να κρυφτεί σε μια γωνιά αν αυτό θέλει. Δεν το κλείνουμε σε κλουβί. Όχι μόνο αυτό θα αυξήσει την ανησυχία του, αλλά μπορεί και να τραυματιστεί προσπαθώντας να βγει έξω. Προσπαθούμε να μην το αγκαλιάζουμε/παρηγορούμε καθώς θα νομίζει ότι ανησυχούμε κι εμείς και αυτό μπορεί να επιδεινώσει το πρόβλημα. Αντίθετα, παραμένουμε χαλαροί, λειτουργούμε κανονικά και επαινούμε την ήρεμη συμπεριφορά. Δεν αφήνουμε το κατοικίδιό μας μόνο του στο σπίτι. Εάν πρέπει οπωσδήποτε να λείψουμε, δεν θυμώνουμε αν είχε καταστροφική συμπεριφορά. Φωνάζοντας σε ένα φοβισμένο κατοικίδιο, το μόνο που θα καταφέρουμε είναι να μεγαλώσουμε τον τρόμο του. Η χορήγηση Ενός Καταπραϋντικού Φαρμάκου θα Μπορούσε να Είναι η Λύση; Όχι. Αυτή η λύση δεν είναι ικανοποιητική για δύο λόγους: Πρώτον, η χρήση φαρμάκων για την ηρεμία των ζώων θα μπορούσε να προκαλέσει επιβλαβείς παρενέργειες. Δεύτερον, είναι αδύνατο να προσεγγιστούν όλα τα ζώα. Τα ζώα που ζουν με ανθρώπους δεν είναι τα μόνα που βλάπτονται, αλλά ακόμη κι αν λάβουμε υπόψη μας μόνο τα εξημερωμένα ζώα σε αστικές περιοχές, υπάρχουν ζώα που ζουν στο δρόμο. Επιπλέον, τα εξημερωμένα ζώα είναι η μειοψηφία των ζώων που επηρεάζονται.

Ηθικά Ζητήματα στη Σχέση Ανθρώπου – Σκύλου

Άνθρωπος και Σκύλος: μια σχέση που συνοδεύεται από ηθικά ζητήματα και ευθύνες που είναι καλό να έχουμε σταθερά υπόψη. Συχνά, οι σχέσεις μας με τους κατοικίδιους σκύλους είναι πολύ έντονες. Αναπτύσσουμε ισχυρούς δεσμούς μαζί τους και τους μεταχειριζόμαστε ως μέλη της οικογένειας ή ως «παιδιά μας». Πώς βιώνουν όμως οι σκύλοι τις σχέσεις τους με τους ανθρώπους; Οι σκύλοι ζουν σε έναν «ανθρώπινο κόσμο», με την έννοια ότι είμαστε εμείς που σε πολύ μεγάλο βαθμό ορίζουμε τους κανόνες και διαχειριζόμαστε τις σχέσεις που έχουμε μαζί τους. Επομένως, η σχέση ανθρώπου-σκύλου συνοδεύεται από σαφείς σχέσεις εξουσίας, και άρα από ένα σύνολο ευθυνών από την πλευρά όσων ασκούμε αυτή την εξουσία. Πέρα από τις υποχρεώσεις που απορρέουν από το νόμο, τέτοιες ευθύνες περιλαμβάνουν τη διασφάλιση της συναισθηματικής και σωματικής ευημερίας των σκύλων, αλλά και την ανάπτυξη ενός δεσμού εμπιστοσύνης που δεν πρέπει να σπάσει εύκολα. Ιδιοτελής Εξημέρωση Αν πάμε τον χρόνο πίσω, ο λόγος που εξημερώσαμε τους σκύλους ήταν κυρίως για να τους εκμεταλλευόμαστε προς όφελός μας – ως βοηθούς στο κυνήγι και ως φύλακες. Από τότε, τους προσθέτουμε συνεχώς και άλλες εργασίες και καθήκοντα. Σήμερα χρησιμοποιούμε τους σκύλους με δεκάδες τρόπους: από τη διάσωση αγνοούμενων, ως τον εντοπισμό καρκίνου, αλλά και.. σπάνιας τρούφας· ως θεραπευτές και οδηγούς τυφλών, αλλά και ως παράγοντες επιρροής σε διαφημίσεις και μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ζώντας σε καθημερινή επαφή μαζί μας, οι οικογενειακοί σκύλοι αξιοποιούν τις δεξιότητές τους στην αναγνώριση των εκφράσεων του προσώπου, στην ανάγνωση της συμπεριφοράς μας και στη μάθηση μέσω παρατήρησης προκειμένου να αντιλαμβάνονται στοιχεία του περιβάλλοντός τους και να λαμβάνουν τεκμηριωμένες αποφάσεις σχετικά με τη «σωστή» συμπεριφορά. Και είναι ξεκάθαρο ότι οι σκύλοι είναι απολύτως ικανοί να συνεργάζονται με τους ανθρώπους (από άποψη δεξιοτήτων) και συχνά φαίνεται να το κάνουν με προθυμία και χαρά. Αλλά αν η στοιχειώδης ελευθερία συνεπάγεται την ύπαρξη ευκαιριών και επιλογών, πόσες από αυτές έχουν πραγματικά οι σκύλοι; Ηθικολογικά, έχει υποστηριχθεί ότι η σχέση ανθρώπου-σκύλου ταλαντεύεται μεταξύ δύο άκρων: οι σκύλοι, όπως και άλλα ζώα συντροφιάς, είναι ταυτόχρονα «χαϊδεμένοι» και «σκλαβωμένοι», κάτι που συνιστά «ηθικό δίλημμα». Ο όρος «σκλαβωμένοι» εδώ προκύπτει από το γεγονός ότι τα ζώα συντροφιάς υπάρχουν για να εξυπηρετούν ανθρώπινους σκοπούς και ορίζονται από το νόμο ως ιδιοκτησία μας. Άλλοι υπερασπίζονται την άποψη ότι υπάρχουν τέσσερις πιθανοί τρόποι με τους οποίους μπορούμε να δούμε τη σχέση ανθρώπου – σκύλου: «αφέντης-σκλάβος», «εργοδότης-υπάλληλος», «γονέας-παιδί» και «φίλος-φίλος», σημειώνοντας ότι οι ηθικά αποδεκτές μορφές σχέσεων είναι οι τρεις τελευταίες. Ο περιορισμός της προσωπικής ελευθερίας του σκύλου καλύπτει ουσιαστικά όλες τις πτυχές της ζωής του όπως η διατροφή, οι επιλογές ζευγαρώματος ή η στείρωση, η συχνότητα και η διάρκεια του παιχνιδιού και της βόλτας, κλπ. Ανθρωποκεντρική και Πατερναλιστική Εκπαίδευση Ταυτόχρονα, για την επίτευξη της επιθυμητής συμπεριφοράς που έχουμε ορίσει αξιωματικά ως «σωστή», εκπαιδεύουμε τους σκύλους σχετικά με το τι επιτρέπεται να κάνουν και τι όχι, συχνά απευθύνοντας τους αδιαφανείς, αυθαίρετες, αποκλειστικά ανθρωποκεντρικές ή αντιφατικές εντολές. Η υψηλή ποσότητα πατερναλισμού και εκπαίδευσης που εμπλέκεται στη σχέση ανθρώπου-σκύλου δημιουργεί μια σαφή σχέση εξουσίας. Και παρά το γεγονός ότι όλο και περισσότεροι εκπαιδευτές υιοθετούν επιστημονικά τεκμηριωμένες μεθόδους εκπαίδευσης, πολλές από αυτές επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό τη βούληση, τις επιλογές, τις προτιμήσεις και τις προθέσεις του σκύλου. Κάποιες μέθοδοι συνδέουν σχεδόν όλη τη σίτιση του ζώου με τα επιμέρους εκπαιδευτικά βήματα, ενισχύοντας κάθε θετική συμπεριφορά με φαγητό. Σύμφωνα με άλλες, η εκπαίδευση λειτουργεί μόνο εάν το ζώο βρίσκεται «σε κατάσταση ανάγκης» η οποία μπορεί να ικανοποιηθεί μόνο αφού ο σκύλος συμπεριφέρεται με «προκαθορισμένο τρόπο». Και κάποιοι εκπαιδευτές με μαζική δημόσια επιρροή υποστηρίζουν ότι όλη η εκπαίδευση σκύλων είναι τελικά να τους διδάξει ότι ο άνθρωπος είναι αρχηγός της αγέλης. Ανεξάρτητα από τη μέθοδο, όλη η εκπαίδευση εκπαιδεύει τελικά τους σκύλους με στόχο να λειτουργούν «σωστά», δηλαδή σύμφωνα με το τι είναι αποδεκτό και τι όχι, σε έναν ανθρώπινο κόσμο. Ωστόσο, οι χώροι όπου ένας σκύλος μπορεί να τρέχει ελεύθερος χωρίς λουρί και να αλληλεπιδρά με άλλους σκύλους είναι σπάνιοι και συνήθως ακατάλληλοι – τουλάχιστον σε αστικές περιοχές. (Πιθανή) Ανάγκη Επαναπροσδιορισμού της Σχέσης Ανθρώπου – Σκύλου Η σχέση ανθρώπου-σκύλου εξαρτάται από τον τρόπο με τον οποίο οι κοινωνίες αλλά και ο καθένας μας ξεχωριστά ορίζουμε τα ζώα, και γι’ αυτό η γνώση μας για τις ικανότητες και τις ανάγκες τους είναι κρίσιμη. Αυτή η σχέση μπορεί να περιγραφεί γενικά ως μια σχέση εξουσίας που κυριαρχείται από τον άνθρωπο, στην οποία οι σκύλοι έχουν συνήθως λίγες επιλογές και οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται τον εαυτό τους σε ένα φάσμα μεταξύ κηδεμόνων και αρχηγού της αγέλης. Δεδομένης αυτής της σχέσης ισχύος, αλλά και μιας γενικευμένης έλλειψης επαρκών γνώσεων της κοινωνικής αντίληψης του σκύλου, οι άνθρωποι τείνουμε να ερμηνεύουμε τις επικοινωνιακές αστοχίες, όχι ως αποτέλεσμα κακής επικοινωνίας για την οποία είμαστε και οι ίδιοι συνυπεύθυνοι, αλλά ως προβλήματα του σκύλου (π.χ. τον χαρακτηρίζουμε «ανυπάκουο», ή «επιθετικό»). Λοιπόν, οι άνθρωποι πρέπει να αναλάβουμε ευθύνη εδώ. Ο Yeates προσδιορίζει μια σειρά καταστάσεων όπου θα πρέπει να σεβαστούμε την επιλογή του ζώου. Αυτές είναι για παράδειγμα καταστάσεις στις οποίες δεν έχουμε «ακριβή γνώση των υποκειμενικών εμπειριών του ζώου», όταν «δεν ξέρουμε τι θα οδηγήσει σε επιθυμητές εμπειρίες ή θα αποτρέψει τις ανεπιθύμητες», ή είμαστε «προκατειλημμένοι». Οφείλουμε να αναρωτηθούμε για την ποιότητα ζωής που τους προσφέρουμε, να αντιληφθούμε ότι η ζωή στον ανθρώπινο κόσμο μπορεί να είναι πολύ απαιτητική για τους σκύλους, να αποκτήσουμε επίγνωση των προκλήσεων που αντιμετωπίζουν και να είμαστε πιο δίκαιοι μαζί τους. Αυτό σημαίνει μετατόπιση της εστίασης από τον σκύλο σε εμάς τους ίδιους, και βαθύτερη κατανόηση του ρόλου μας ως κηδεμόνων σκύλων. Έχουμε καθήκον να εξασφαλίσουμε την επαρκή σωματική και νοητική ευημερία τους ενεργώντας με τρόπους που μας καθιστούν άξιους της εμπιστοσύνης που μας δείχνουν. Πηγές Benz-Schwarzburg, Judith et al. (2020) “How Dogs Perceive Humans and How Humans Should Treat Their Pet Dogs: Linking Cognition With Ethics.” Frontiers in Psychology vol. 11 584037. doi:10.3389/fpsyg.2020.584037 Hens, K. (2009) “Ethical Responsibilities Towards Dogs: An Inquiry into the Dog–Human Relationship”. Journal of Agricultural Environmental Ethics 22, 3–14. doi:10.1007/s10806-008-9120-y

Ο Βασανισμός Ζώων και η Κουλτούρα της “Μη Ρουφιανιάς”

Ο βασανισμός ζώων δεν χρειάζεται να συνοδεύεται από αντίστοιχες πράξεις σε ανθρώπους. Αποτελεί πράξη ανήθικη και παράνομη από μόνη της, και μέγιστο αυτοεξευτελισμό. Αλλά συχνά όντως συνοδεύεται από, και συνδέεται με, κακοποιήσεις συνανθρώπων – κυρίως γυναικών και παιδιών. Η συμπεριφορά ενός ανθρώπου προς τα ζώα απεικονίζει, συνήθως, τη στάση του απέναντι στους συνανθρώπους του. Συνέπειες Αν τυχαίνει να μην αγαπάς τα ζώα και ο βασανισμός τους σε αφήνει αδιάφορο, έχε υπόψη σου ότι η κακοποίηση ζώων προδίδει τάση για βίαιες συμπεριφορές σε ευρύτερο επίπεδο: Σχεδόν οι μισοί εγκληματίες έχουν κακοποιήσει ζώα στο παρελθόν. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η κακοποίηση ζώων χρησιμοποιείται για τον εξαναγκασμό, τον έλεγχο και τον εκφοβισμό των γυναικών ή/και των παιδιών ώστε να σιωπούν στην άσκηση ενδοοικογενειακής κακοποίησης στο σπίτι. Τα παιδιά που έχουν υπάρξει θύματα βίας την αναπαράγουν, ασκώντας βία σε όποιον θεωρούν ότι βρίσκεται κάτω από αυτά στην ιεραρχία. Πρόκειται για μαθημένη συμπεριφορά με συνήθη θύματα τα ζώα. Ο Μακιαβελισμός (χαρακτηριστικό της προσωπικότητας που επικεντρώνεται στη χειραγώγηση, την εχθρότητα και την αδιαφορία για την ηθική), η ναρκισσιστική διαταραχή και η ψυχοπάθεια, που αποτελούν την “Σκοτεινή Τριάδα” της Ψυχολογίας της Προσωπικότητας, συνδέονται με την κακοποίηση ζώων. Ανοχή Όσοι γνωρίζουν, ακούν ή βλέπουν κακοποιήσεις ζώων, δεν γίνεται να μη τους νοιάζει. Είναι πιθανό, η ανοχή βάρβαρων συμπεριφορών σε ζώα να οφείλεται σε κάποιο βαθμό στην κουλτούρα μας, η οποία έχει συχνά ως σημαία της το “δε βαριέσαι”. Και μετά, πιθανότατα για να το δικαιολογήσουμε, διαστρεβλώσαμε την έννοια της “ρουφιανιάς”. Ακόμη και όταν πρόκειται για πράξεις βασανισμού ζώων, η σχετική (δια)μαρτυρία θεωρείται – κυρίως σε κλειστές κοινωνίες – “ρουφιανιά”. Αλλά αυτή είναι μια δική μας, αυθαίρετη ερμηνεία. Στην ιταλική γλώσσα, ruffiano λεγόταν αρχικά το ψωράλογο που βάζουν μαζί με την φοράδα την εποχή του οίστρου της. Η φοράδα όμως είναι ζόρικο ον και δεν κάθεται εύκολα. Τις πρώτες μέρες κλωτσάει άσχημα, δαγκώνει και μπορεί να τραυματίσει άσχημα το αρσενικό. Γι’ αυτό οι εκτροφείς, θέλοντας να αποφύγουν τυχόν τραυματισμό του καθαρόαιμου επιβήτορα, βάζουν πρώτα μαζί με την φοράδα τον ρουφιάνο. Όταν η φοράδα αρχίσει να “μαλακώνει”, τότε βγάζουν τον ρουφιάνο και ρίχνουν μέσα το άτι για τα περαιτέρω. Πραγματική σημασία της λέξης: Ρουφιάνος είναι ο αναλώσιμος άνθρωπος που εκτελεί μια ποταπή αποστολή για λογαριασμό άλλου, ώστε να μην εκτεθεί ο εντολέας του. Ο αχυράνθρωπος. Καθιερωμένη σημασία της λέξης: Αυτός που παρακολουθεί κρυφά κάποιον προσπαθώντας να μάθει τις κινήσεις και τις ενέργειές του για να τις καταδώσει, συνήθως σε ανώτερο, για να πετύχει την εύνοιά του. Ελληνική ερμηνεία της λέξης: Όποιος καταγγέλλει παντός είδους ανήθικες και παράνομες πράξεις, στις οποίες περιλαμβάνεται ακόμη και ο αρρωστημένος βασανισμός ζώων. Είναι δηλαδή πιθανό να δίνουμε μια δική μας ερμηνεία προκειμένου να καλύψουμε το “δε βαριέσαι”. Η ίδια η κοινωνία οφείλει στον εαυτό της να καταδικάζει πρώτη τα περιστατικά βασανισμού ζώων. Θα περίμενε κανείς να ντρέπεται, να προσβάλλεται, να θυμώνει και να αποτρέπει τέτοια συμβάντα. Η σιωπή, με συνήθη πρόφαση την αποφυγή “ρουφιανιάς”, διαιωνίζει το πρόβλημα που έχει ως θύματα ζώα και ανθρώπους. Η βαρβαρότητα στα ζώα, και η ανοχή της, θέτουν υπό αμφισβήτηση το επίπεδο του πολιτισμού, της συνείδησης και του ανθρωπισμού μας. Ο πρόσφατος ξεσηκωμός στα κοινωνικά δίκτυα με αφορμή τα τελευταία περιστατικά κακοποίησης σκύλων που έτυχε να γίνουν γνωστά είναι ένα αισιόδοξο μήνυμα. Αυτό το “έτυχε” μας απασχολεί ιδιαίτερα. Αν θέλουμε να ανέβουμε επίπεδο συνειδητότητας ως κοινωνία, ίσως είναι γόνιμο να πάψουμε να βαφτίζουμε την ανοχή και τη σιωπή μας ως δήθεν επιλογές “μη ρουφιανιάς”. “Οι έννοιες που έχουμε για τα πράγματα αποτελούν μια επιπλέον πραγματικότητα, η οποία αν κλονιστεί μπορεί να κλυδωνιστεί και ο σιδηρόφρακτος κόσμος μας.”, Σ. Ράμφος. Πηγές Ακίδα (2009) “Ρουφιάνος: Ετυμολογική Προσέγγιση!”, 14 Αυγούστου Griffiths, M.D. (2016) “The Psychology of Animal Torture”, Psychology Today, 23 November Θεοδωράκης, Σ. (2020) “Ο Στέλιος Ράμφος Απαντά στον Γιουβάλ Χαράρι”, Athens Voice, 10 Μαίου Καρδαρά, Α. (2018) “Κακοποίηση Ζώων: Σκιαγράφηση του Ψυχολογικού Προφίλ των Δραστών”, Postmodern, 27 Μαρτίου Lexigram (χ.η.) “Ετυμολογία: Ρουφιάνος” Wikipedia (2020) “Machiavellinism (Psychology)”, 11 October

Ο Σκύλος ως Δάσκαλος

Οι σκύλοι παίζουν πολλούς ρόλους στην καθημερινότητά μας. Είναι άραγε ρεαλιστικό ο σκύλος μας να λειτουργεί και ως δάσκαλός μας; Όπως τα παιδιά, οι σκύλοι είναι εξαιρετικά διαισθητικά πλάσματα με μοναδική ικανότητα να διακρίνουν και να αντιγράφουν τις προσωπικότητες των κηδεμόνων τους, στοιχεία του χαρακτήρα τους, ακόμη και τις διαθέσεις τους. Οι σκύλοι και οι κηδεμόνες τους τείνουν να έχουν παρόμοια προφίλ προσωπικότητας, παρουσιάζοντας μάλιστα μεγαλύτερες ομοιότητες από εκείνες που παρατηρούνται ανάμεσα σε παντρεμένα ζευγάρια και φίλους. Αλλά καμία σχέση ουσιαστικής επικοινωνίας δεν λειτουργεί μονόπλευρα. Στη συναναστροφή ανθρώπου – σκύλου δεν είναι μόνο οι σκύλοι που εκπαιδεύονται. Αν είμαστε αρκετά έξυπνοι ώστε να δούμε τους εαυτούς μας και ως μαθητές τους, τότε θα έχουμε την ευκαιρία να εξελιχθούμε προσωπικά, ωφελώντας ταυτόχρονα τους σκύλους μας, τη σχέση μας μαζί τους, αλλά και τις μεταξύ μας σχέσεις. Όποιος έχει την τύχη να αγαπήσει έναν σκύλο γνωρίζει ότι μας προσφέρουν μια αίσθηση φυσικότητας, συναισθήματα χαράς και άνευ όρων αγάπης. Καθώς είμαστε μάρτυρες της «ύπαρξης» του σκύλου μας, και στο βαθμό που έχουμε αναπτύξει μια αποτελεσματική σχέση επικοινωνίας μαζί του, είναι φανερό ότι έχει πολλά να μας διδάξει. Για τους σκύλους είναι εύκολο να τηρούν διαχρονικές πνευματικές αλήθειες όπως είναι η παρουσία, η αποδοχή, και η ανιδιοτελής προσφορά: Ο Σκύλος ως Δάσκαλος στην Παρουσία Όταν βρισκόμαστε παρόντες σε αυτή τη στιγμή, είμαστε απαλλαγμένοι από το “τι ήταν” και από το “τι μπορεί να είναι”, κρατώντας τα συναισθήματα του παρελθόντος και του μέλλοντος στην άκρη. Οι σκύλοι είναι ειδικοί σε αυτό. Παρόλο που και οι σκύλοι αγχώνονται και λειτουργούν αντιδραστικά σε προκλήσεις του περιβάλλοντος που συνδέονται με προηγούμενες εμπειρίες τους, γρήγορα τις αφήνουν πίσω τους και επανέρχονται στην παρούσα στιγμή. Στο βιβλίο του «Η Δύναμη του Τώρα», ο E. Tolle μας λέει: «Όλη η [ανθρώπινη] αρνητικότητα δημιουργείται από τη συσσώρευση ψυχολογικού χρόνου και την άρνηση του παρόντος. Ανησυχία, άγχος, ένταση, αγωνία – όλα μορφές φόβου – δημιουργούνται από πολύ μέλλον και λίγο παρόν. Ενοχή, μνησικακία, θλίψη, στενοχώρια, πικρία και όλες οι μορφές μη-συγχώρεσης δημιουργούνται από πολύ παρελθόν και λίγο παρόν». Σύμφωνα με τον συγγραφέα, τα ανθρώπινα προβλήματα απορρέουν από το γεγονός ότι συνήθως είμαστε μακριά από την παρούσα στιγμή, ζώντας μέσω είτε της μνήμης, είτε της προσδοκίας. Οι σκέψεις μας είναι συνεχείς νοητικοί θόρυβοι, που όχι μόνο μας εμποδίζουν να ζούμε στην παρούσα στιγμή, αλλά επιπλέον μας παραπλανούν ώστε να την αντιλαμβανόμαστε ως εμπόδιο. Ο Σκύλος ως Δάσκαλος στην Αποδοχή Εδώ και χιλιάδες χρόνια, ο σκύλος συντροφεύει τον άνθρωπο έχοντας επιδείξει καταπληκτικές ικανότητες προσαρμογής, και τελικά αποδοχής των τεράστιων αλλαγών που του έχουν επιβληθεί. Και σήμερα, οι περισσότεροι σκύλοι ανταποκρίνονται θαυμάσια σε αλλαγές όπως η διατροφή, τα ωράρια για τις βόλτες, ή μια μετακόμιση. Η αποδοχή είναι η αναγνώριση της τρέχουσας πραγματικότητάς μας χωρίς την επιθυμία να την αλλάξουμε. Τουλάχιστον όχι άμεσα και όχι απαραίτητα εν θερμώ. Όταν αναγνωρίζουμε και αποδεχόμαστε πραγματικά τους ανθρώπους και τις περιστάσεις όπως είναι, καθιστούμε ευκολότερη την παραίτηση από την επιθυμία να τα ελέγχουμε όλα. Το μάθημα για τους ανθρώπους είναι η παράδοση σε αυτό που είναι, δηλαδή η μείωση της άρνησης αποδοχής της εκάστοτε πραγματικότητας και, κυρίως, η εκτίμηση αυτού που μας προσφέρεται. Ο Σκύλος ως Δάσκαλος στην Ανιδιοτελή Προσφορά Οι σκύλοι είναι αλτρουιστές. Το ότι ζουν την παρούσα στιγμή σημαίνει ότι δεν σπαταλούν πολύ χρόνο για να σκέφτονται τους εαυτούς τους. Οι σκύλοι θεραπείας επιτελούν δύσκολο και σημαντικό έργο, και το κάνουν χαρούμενα. Αλλά και γενικότερα, οι σκύλοι μοιάζουν αποφασισμένοι να μας κάνουν ευτυχισμένους. Έχουν αναλάβει ως ρόλο και αποστολή τους να μας ευχαριστούν. Παρατηρώντας την ανιδιοτελή προσφορά ενός σκύλου, μας υπενθυμίζεται να προσφέρουμε – όχι από υποχρέωση ή ενοχή, αλλά άνευ όρων και από την καρδιά μας. Η παρουσία, η αποδοχή και η ανιδιοτελής προσφορά βρίσκονται στον πυρήνα της φύσης των σκύλων. Ήταν κομμάτια και της δικής μας φύσης, αλλά φαίνεται ότι τα χάσαμε. Οι σκύλοι μας βοηθούν να τα ξαναβρούμε. Αν είμαστε καλοί μαθητές. Το να είμαστε λίγο περισσότερο σαν σκύλοι μπορεί να μας ωφελήσει. Υιοθετώντας μια πιο “κυνική” (σκυλίσια) οπτική στα πράγματα, είναι πιθανό να βιώσουμε μεγαλύτερη πληρότητα, βαθύτερες συνδέσεις και πιο ουσιαστικές σχέσεις – με τους σκύλους μας και μεταξύ μας. Πηγές Ree, A. (2020) 4 Spiritual Lessons we Learn from Dogs, 26/8 Tolle, E. (2009) Η Δύναμη του Τώρα, Success Dynamics

Είναι Εφικτό να Μην Υπάρχει Κανένας Αδέσποτος Σκύλος;

Το παράδειγμα της Ολλανδίας δείχνει ότι είναι εφικτό να μην υπάρχει κανένας αδέσποτος σκύλος, και μας προκαλεί να το μιμηθούμε. Φαίνεται ότι η ανθρώπινη ευαισθησία, μαζί με την ισχυρή βούληση και την αρμονική συνεργασία όλων των εμπλεκόμενων μπορούν να κάνουν θαύματα! Λίγη Ιστορία Γύρω στο 1800 σχεδόν όλα τα νοικοκυριά στην Ολλανδία κατείχαν σκύλους, οι οποίoι θεωρούνταν σύμβολο κοινωνικής θέσης. Οι πλούσιοι διέθεταν σκύλους ως κατοικίδια ζώα ή για αθλητικούς σκοπούς, ενώ οι φτωχότερες μάζες τους είχαν για εργασίες. Αυτό απεικονίζεται σε πολλούς πίνακες της εποχής, όπως αυτός του Joseph Stevens: Πίνακας του Joseph Stevens, 1846 Το 1864 ιδρύθηκε στη Χάγη η πρώτη υπηρεσία προστασίας των ζώων. Από τότε, τα δικαιώματα των ζώων βρίσκονται στην πρώτη γραμμή των κοινωνικών ζητημάτων στην Ολλανδία. Έναν αιώνα αργότερα τέθηκε σε ισχύ η πρώτη πράξη για την προστασία των ζώων. Πλέον, η κακοποίηση οποιουδήποτε ζώου απαγορεύεται και τιμωρείται με ποινή φυλάκισης μέχρι τριών ετών και πρόστιμο €16,750. Ωστόσο, το ξέσπασμα της λύσσας επέφερε φόβο ευρύτερων μολύνσεων, γεγονός που οδήγησε πολλά νοικοκυριά να εγκαταλείψουν τους άρρωστους σκύλους τους. Αυτό άλλαξε την οπτική των κοινωνιών για τη σχέση ανθρώπου-σκύλου, καθώς η υγεία ενός σκύλου θεωρήθηκε ότι ήταν αντανάκλαση της ευημερίας του κηδεμόνα του. Πώς τα Κατάφεραν; Το “μυστικό” βρίσκεται στο τετράπτυχο: Περισυλλογή, Στείρωση, Εμβολιασμός και Επιστροφή – ένα εθνικό πρόγραμμα χρηματοδοτούμενο από την κυβέρνηση μέσω του οποίου στειρώθηκε περίπου το 70% των θηλυκών αδέσποτων σκύλων. Η Παγκόσμια Υπηρεσία για την Προστασία των Ζώων πιστεύει ότι αυτός είναι ο αποτελεσματικότερος τρόπος για την καταπολέμηση του προβλήματος των αδέσποτων σκύλων. Επιπλέον, πολλοί δήμοι αύξησαν τους φόρους για τους σκύλους που αγοράζονταν, γεγονός που ενθάρρυνε την υιοθεσία άστεγων σκύλων από καταφύγια. Δημιουργήθηκε επίσης Αστυνομία Ζώων για την παρακολούθηση των εγκλημάτων κατά των ζώων και τη διάσωση όσων αντιμετώπιζαν προβλήματα. Ποιοι Θεωρούνται Αδέσποτοι Σκύλοι στην Ολλανδία Στην Ολλανδία, αδέσποτοι σκύλοι θεωρούνται οι εξής: Ελεύθερα περιφερόμενοι σκύλοι, με κηδεμόνα: Έχουν κηδεμόνες, αλλά επιτρέπουν στους σκύλους τους να κυκλοφορούν εν μέρει ελεύθεροι κατά τη διάρκεια της ημέρας. Ελεύθερα περιφερόμενοι σκύλοι, χωρίς κηδεμόνα: Σκύλοι που εγκαταλείπονται από τους ιδιοκτήτες (και όχι κηδεμόνες). Κοινοτικοί σκύλοι: Δεν έχουν κηδεμόνα, αλλά φροντίζονται από μία κοινότητα. Μη εξημερωμένοι σκύλοι: Όσοι σκύλοι επιβιώνουν μόνοι τους, χωρίς να ενδιαφέρεται κανείς για αυτούς. Αυτό που είναι επίσης μοναδικό στη χώρα της τουλίπας είναι ότι οι Ολλανδοί βλέπουν τους αδέσποτους σκύλους όχι μόνο ως κίνδυνο για την υγεία και την ασφάλεια των ανθρώπων, αλλά και ως ηθικό πρόβλημα για την κοινωνία. Αναγνωρίζουν τη σκληρότητα στην οποία υπόκεινται οι σκύλοι (δεν κάνουν τα στραβά μάτια), αλλά και το συναισθηματικό βάρος που φέρουν οι άνθρωποι όταν βλέπουν σκύλους να πεινούν, να πονούν ή και να πεθαίνουν. Η επιτυχία του εθνικού προγράμματος ήταν πρωτοφανής· το 2012 το όραμα «Κανένας Αδέσποτος Σκύλος» έγινε πραγματικότητα και η Ολλανδία έγινε παγκόσμιο παράδειγμα προς μίμηση. Σήμερα περίπου το 90% των νοικοκυριών στην Ολλανδία έχουν σκύλους. Αυτό σημαίνει ότι περίπου ένα εκατομμύριο πρώην αδέσποτοι σκύλοι έχουν πλέον σπίτια και οικογένειες. Περίπου τόσοι είναι οι αδέσποτοι σκύλοι και στην Ελλάδα. Εμείς πότε θα δούμε το θέμα σοβαρά; Πηγές: DutchReview (2019) “How Did the Netherlands Manage to Become the First Country to Have No Stray Dogs”, YouTube Video, Oct 4. Hammond, M. (n.d.) “Here’s How the Netherlands Has Become the First Country With No Stray Dogs”, IHeartDogs. Sawbridge, F. (2019) “How Did the Netherlands Manage to Become the First Country to Have No Stray Dogs”, DutchReview (Aug 5). Skylakos.gr (2018) “Οι Επιπτώσεις της Στείρωσης στην Υγεία των Σκύλων”, 25 Φεβρουαρίου Sternheim, I. (2012) “How Holland Became Free of Stray Dogs”, Dogresearch (March).

Όταν Πρόκειται για Σκύλους, Δεν Πρέπει να Λεγόμαστε “Ιδιοκτήτες”

Όταν πρόκειται για σκύλους, δεν πρέπει να λεγόμαστε “ιδιοκτήτες” (Μετάφραση άρθρου της A. Horowitz στο The Globe and Mail στις 8/11/2019). Είσαι ιδιοκτήτης του σκύλου σου. Είναι ένα από τα πολλά αντικείμενα που έχεις στην κατοχή σου, συμπεριλαμβανομένων ίσως: της καρέκλας που κάθεσαι, του αυτοκινήτου που οδηγείς, των ρούχων, του ρολογιού ή των γυαλιών που φοράς και των μέσων – χαρτιού ή ηλεκτρονικής συσκευής – που χρησιμοποιείς για να διαβάσεις αυτές τις λέξεις. Λέγοντας ότι κατέχεις την καρέκλα σου, λες ότι έχεις απόλυτο δικαίωμα να κάνεις με την καρέκλα σου ό,τι θέλεις. Έχεις το δικαίωμα να καθίσεις σε αυτή, να τη γυρίσεις ανάποδα, να της αλλάξεις ταπετσαρία σε πορτοκαλί βελούδο, να την αφήσεις ακάθιστη στο υπόγειο για 20 χρόνια, ή να την πετάξεις. Η καρέκλα σου δεν έχει λόγο σε αυτό. Δεν μπορεί να παραπονεθεί, να μηνύσει ή να λάβει οποιαδήποτε απόφαση για το ζήτημα. Εάν κόψεις τα πόδια της ή καλύψεις το κάθισμά της με καρό ύφασμα, πρέπει απλά να το υποστεί. Παραδόξως, ενώ θεωρούμε ότι οι σκύλοι είναι οικογένεια, και όχι έπιπλα, το ίδιο ισχύει πάνω – κάτω για τον σκύλο σου ως καρέκλα. Οι σκύλοι, σε αντίθεση με τις καρέκλες, παίρνουν αποφάσεις, αισθάνονται πόνο, υποφέρουν όταν εγκαταλείπονται, απολαμβάνουν να στριφογυρνούν στο χιόνι ή στα πεσμένα φύλλα και πιθανώς δεν θέλουν να κάθονται άλλοι επάνω τους ή να τους φορεθεί καρό, αλλά δεν έχουν ακριβώς κανένα δικαίωμα σε αυτά τα ζητήματα. Στη συμπεριφορά μας απέναντι στους σκύλους μας υπάρχουν κάποιοι περιορισμοί: Οι νόμοι για την κακομεταχείριση των ζώων απαγορεύουν να τα τραυματίζουμε και απαγορεύουν να τα πετάμε. Ο αστερίσκος και στις δύο αυτές περιπτώσεις είναι, ωστόσο, αστρονομικού μεγέθους: επιτρέπεται η παραμέληση ενός σκύλου, εφόσον αυτή δεν είναι “σκόπιμη”· το ίδιο και να τον πετάμε, αρκεί να είναι προς την κατεύθυνση ενός άλλου ζευγαριού χεριών (όπως η παραχώρηση σε ένα καταφύγιο). Η πρόκληση ταλαιπωρίας στα ζώα δεν επιτρέπεται, αλλά μόνο αυτή του “περιττού” πόνου – δηλαδή η σκληρότητα που θεωρείται από τον ιδιοκτήτη “απαραίτητη” για εκπαίδευση ή για οποιονδήποτε άλλο λόγο, είναι απολύτως επιτρεπτή. Και ποιές θα θεωρούνταν ασήμαντες σκληρότητες – το χτύπημα ενός σκύλου που δεν συνεργάζεται με το αίτημά μας να “καθίσει”· το να αφήνουμε το σκύλο μόνο του όλη την ημέρα· η αδυναμία να τους δώσουμε επαρκή διέγερση· το να τους ξεφορτωνόμαστε όταν μας ξεβολεύουν – είναι πρακτικές απόλυτα συνηθισμένες και ατιμώρητες. Στα μάτια του νόμου, ένας σκύλος είναι μια καρέκλα. Και μάλιστα μια καρέκλα αρκετά φθηνιάρικη. Ως ισοδύναμα καρέκλας, οι σκύλοι αντιμετωπίζονται κατά το μάλλον ή ήττον σοβαρά όταν μπαίνουν σε νομικές ρυθμίσεις. Κατά την εκδίκαση περιπτώσεων διαζυγίου στις οποίες ο σκύλος ή οι σκύλοι βρίσκονται υπό αμφισβήτηση μεταξύ του μη ευτυχισμένου ζευγαριού, οι δικαστές συνήθως απορρίπτουν την υπόθεση και αγαπούν να γράφουν πράγματα όπως: “Μετά από όλα όσα ειπώθηκαν και συνέβησαν, ένας σκύλος είναι ένας σκύλος”. “… Μην φέρετε ποτέ ξανά μπροστά μου ένα ηλίθιο ζήτημα όπως αυτό”, απάντησε ένας δικαστής σε μια υπόθεση για την επιμέλεια ζώου συντροφιάς. “Βγείτε έξω και αγοράστε έναν άλλο σκύλο”. Σε τέτοιες διαφορές, οι σκύλοι είναι “εκχωρήσιμη περιουσία” και μπορούν να παραχωρηθούν στον έναν ή τον άλλο σύζυγο, μαζί με τα υπόλοιπα υπάρχοντα του νοικοκυριού, σύμφωνα με τους νόμους δίκαιης διανομής που ισχύουν στον τόπο κατοικίας του σκύλου (και του ζευγαριού). Το ότι οι σκύλοι δεν μοιάζουν με ιδιοκτησία προς εκχώρηση συνήθως δεν επηρεάζει τους δικαστές. Απαντώντας σε μια αίτηση που ζητούσε “αποκλειστική προσωρινή κατοχή” της Kenya εννέα ετών και της δύο ετών Willow, ο δικαστής συνέκρινε την αίτηση με έναν συμβαλλόμενο που ζητούσε την αποκλειστική κυριότητα του “οικογενειακού μαχαιριού για βούτυρο”. Η ανάθεση επιμέλειας θα ήταν σα να λέμε ότι ο κάθε διάδικος σε διαζύγιο θα έχει “πρόσβαση σε αυτά τα μαχαίρια για 1,5 ώρες την εβδομάδα για να βουτυρώνει το τοστ του/της.” Μέσα σε όλες αυτές τις σκέψεις μπαίνει στο χαλαρό και η γλώσσα της ιδιοκτησίας. Είμαστε ιδιοκτήτες καρεκλών, αυτοκινήτων, μαχαιριών για βούτυρο, σκύλων. Η ιδιοκτησία προκύπτει από τη διάκριση, ξεκινώντας από το ρωμαϊκό δίκαιο, ανάμεσα σε “πρόσωπα”, που είχαν δικαιώματα και συμφέροντα, και σε “πράγματα”, τα οποία ήταν ιδιοκτησία των “προσώπων” και δεν είχαν κανένα δικαίωμα. Σε καμία εποχή δεν ήταν μόνο οι άνθρωποι πρόσωπα (και, για πάρα πολύ καιρό, ορισμένοι άνθρωποι δεν θεωρούνταν πρόσωπα). Αλλά είναι πλέον ακριβές να μιλάμε για εμάς ως «ιδιοκτήτες» των σκύλων, με τον ίδιο τρόπο που κατέχουμε καρέκλες, αυτοκίνητα και μαχαίρια για βούτυρο; Είναι οι σκύλοι μόνο τα “πράγματα” μας; Ο νόμος λέει “πράγματα”· η καρδιά μου λέει όχι. Και είμαι διατεθειμένη να ακούσω το καρδιακό μου όργανο περισσότερο από ό,τι το όργανο των Αρχών. Αν σκεφτώ τους σκύλους στο δωμάτιο μαζί μου – πραγματικά κοιτάζω τις μορφές τους, κουλουριασμένες πάνω σε μαξιλάρια στο χαλί, να μοιράζονται τον χώρο με τον γιο μου – είναι σαφώς πιο ομοειδή με τον γιο μου παρά με τα μαξιλάρια. Είναι αναμφισβήτητα οικογένεια – ακόμη και αν δεν υπάρχει ένας απλός οικογενειακός όρος για να συλλάβει τον σχεσιακό ρόλο τους. Διαφέρουμε μόνο στο είδος. Είμαι ο άνθρωπός τους και είναι οι σκύλοι μου. Αν υπάρχει κατοχή, είναι αμφίδρομη: εμείς από αυτούς και αυτοί από εμάς. Οι σκύλοι είναι οικογένεια όχι μόνο για εμένα αλλά για τα εκατομμύρια των ανθρώπων που μοιράζονται τις διακοπές, τις αργίες, τα κρεβάτια, τα γενέθλια και το παιχνίδι με τους σκύλους – όπως δεν συμβαίνει (συνήθως) με τις καρέκλες μας. Τα τελευταία 50 χρόνια, έχουν τεθεί τα ερωτήματα του ζωικού πόνου (τον νιώθουν), του ορθολογισμού και της αυτογνωσίας (κάποιοι τα δείχνουν) και έχουν απαντηθεί επιστημονικά. Ο νόμος δεν αντανακλά τα περισσότερα από αυτά που γνωρίζουμε σήμερα. Ήρθε η ώρα για μια αλλαγή. Κάποιοι νομικοί στοχαστές έχουν παρουσιάσει μερικές καινοτόμες λύσεις. Για παράδειγμα, ο Steven Wise έχει προτείνει την ατομικότητα για μερικά ζώα – κάτι που δεν είναι τόσο περίεργο όσο ακούγεται. Για το νόμο, αυτό που σε κάνει νομικό πρόσωπο δεν είναι το να είσαι μέλος της Homo sapiens. Οι εταιρείες μπορούν να είναι πρόσωπα. Με την ατομικότητα, τα ζώα θα αποκτήσουν μερικά από τα δικαιώματα και τις ελευθερίες που έχουν άλλα μέλη της ανθρώπινης οικογένειάς μας. Τάσσομαι μερικώς υπέρ μιας πρότασης του David Favre ότι μια νέα