Οι περισσότερες και πιο έγκυρες έρευνες δείχνουν ότι οι επιπτώσεις της στείρωσης στη συμπεριφορά των σκύλων είναι τουλάχιστον αμφιλεγόμενες.

Τελευταία Αναθεώρηση: 23/02/2018

Πολλοί ειδικοί και φορείς υποστηρίζουν ότι η στείρωση θα λύσει τα προβλήματα συμπεριφοράς των σκύλων και την προτείνουν ανεπιφύλακτα, συνδέοντάς τη συχνά με την υπεύθυνη κηδεμονία σκύλου.

Για παράδειγμα, στην ιστοσελίδα του Συλλόγου Προστασίας Αδέσποτων Ζώων γράφεται ότι «τα ζώα έχουν πιο ήρεμη συμπεριφορά όταν στειρώνονται», ενώ στον ιστότοπο της Ελληνικής Φιλοζωικής Εταιρίας αναφέρεται ότι «Υπεύθυνος (κηδεμόνας σκύλου) είναι εκείνος που προστατεύει ένα ζώο από το να γεννήσει δεκάδες άλλα… εκείνος που ξεκινάει να στειρώσει το δικό του ζώο…».

Αν και οι δύο φορείς που αναφέρθηκαν παρουσιάζουν ως βασικό επιχείρημα υπέρ της στείρωσης τον έλεγχο των ανεπιθύμητων γεννήσεων για τον περιορισμό των αδέσποτων σκύλων (το οποίο είναι όντως ένα σημαντικό πρόβλημα), οι ισχυρισμοί της "πιο ήρεμης συμπεριφοράς" και της "υπευθυνότητας" δεν φαίνεται να έχουν επιστημονική βάση.

Για την ακρίβεια, υπάρχουν έρευνες που εξήγαγαν θετικά συμπεράσματα για τις στειρώσεις σε επίπεδο συμπεριφοράς των σκύλων, και άλλες που έδειξαν ότι η επέμβαση επιδείνωσε τη συμπεριφορά τους. Κατά τη γνώμη μας, η δεύτερη κατηγορία ερευνών είναι πιο αξιόπιστη – κυρίως λόγω της καλύτερης μεθοδολογίας που ακολουθήθηκε, αλλά και του μεγαλύτερου δείγματος σκύλων που μελετήθηκαν.

Θα καταγράψουμε και τις δύο κατηγορίες ερευνών, ξεκινώντας από εκείνες που κατέδειξαν θετικές, ή κυρίως θετικές επιπτώσεις από τη στείρωση σκύλων σε επίπεδο συμπεριφοράς.

Έρευνα του 1990 σε 209 αρσενικούς και 382 θηλυκούς σκύλους έδειξε ότι η στείρωση βελτίωσε ή εξάλειψε τα προβλήματα συμπεριφοράς στο 74% των αρσενικών και στο 59% των θηλυκών σκύλων. Στον αντίποδα, 10 από τους θηλυκούς σκύλους έδειξαν περισσότερη επιθετικότητα, ενώ 4/10 των αρσενικών και 3/10 των θηλυκών σκύλων έτρωγαν περισσότερο και πρόσθεσαν βάρος μετά τη στείρωση (Heidenberger & Unshelm, 1990).

Οι ερευνητές περιγράφουν το χαρακτήρα των στειρωμένων σκύλων ως «αφοσιωμένους, φιλικούς και ευγενικούς». Ακόμη, σημειώνουν ότι οι αλλαγές στη συμπεριφορά μετά τη στείρωση εξαρτώνται από πολλές επιρροές, όπως είναι οι συνθήκες στην οικογένεια του κηδεμόνα, ο χρόνος διεξαγωγής της στείρωσης, οι συνθήκες διαβίωσης και αν είχαν συναναστροφές με άλλους σκύλους.

Σε έρευνα του 1997 που πραγματοποιήθηκε σε 57 αρσενικούς σκύλους ηλικίας 2 έως 7 ετών που είχαν επιδείξει ανεπιθύμητες συμπεριφορές πριν τη στείρωση, διαπιστώθηκε βελτίωση στο μαρκάρισμα περιοχών μέσω ούρησης, στο καβάλημα και στην περιπλάνηση (Neilson κ.ά., 1997). Πιο συγκεκριμένα, στο 40% των σκύλων καταγράφηκε βελτίωση κατά 90%, ενώ στο υπόλοιπο 60% η βελτίωση ήταν 50% στους παραπάνω τομείς. Όσον αφορά την επιθετικότητα σε άλλους σκύλους και σε μέλη της οικογένειας, σημειώθηκε βελτίωση μεγαλύτερη από 50% στο 25% των σκύλων.

Τα αποτελέσματα έρευνας στη συμπεριφορά 122 σκύλων έδειξαν ότι υπήρξε βελτίωση στην επιθετικότητα, στην περιπλάνηση και στη μη φυσιολογική ούρηση στο 60% των σκύλων. Οι παρενέργειες περιελάμβαναν περισσότερη όρεξη για φαγητό, μειωμένη φυσική δραστηριότητα και αύξηση του σωματικού βάρους σχεδόν στους μισούς σκύλους (Maarschalkerweerd κ.ά., 1997).

Η πιο πρόσφατη έρευνα πραγματοποιήθηκε στο Πανεπιστήμιο του Osnabrück το 2017 και συγκαταλέγεται σε εκείνες που έδειξαν ότι η στείρωση είχε κατά βάση αρνητικές επιπτώσεις στη συμπεριφορά των σκύλων.

Σε αυτή την έρευνα έλαβαν μέρος 18 αστείρωτοι και 16 στειρωμένοι αρσενικοί σκύλοι, ενώ συμπεριλήφθηκαν ακόμη 158 σκύλοι από άλλη έρευνα και από μελέτες περιπτώσεων συμβουλευτικής φύσης του Πανεπιστημίου. Τα αποτελέσματα έδειξαν βελτίωση των στειρωμένων σκύλων σε σχέση με το μύρισμα και το γλείψιμο της γεννητικής περιοχής, το χτύπημα των δοντιών και την παρενόχληση άλλων σκύλων. Εντούτοις, οι σκύλοι που στειρώθηκαν επέδειξαν τάση για περισσότερη συναισθηματική αστάθεια σε στρεσογόνες καταστάσεις, καθώς επίσης και τάση για συχνότερη επιθετικότητα και φοβία (Kaufmann κ.ά., 2017).

Οι πιο σημαντικές έρευνες για τις αρνητικές συνέπειες της στείρωσης στη συμπεριφορά των σκύλων είναι δύο, και χρησιμοποίησαν το Ερωτηματολόγιο Συμπεριφορικής Αξιολόγησης και Έρευνας Σκύλων - "Canine Behavioral Assessment and Research Questionnaire" (C-BARQ). Το συγκεκριμένο ερωτηματολόγιο αναπτύχθηκε από τους Hsu & Serpell το 2003, αποτελείται από 101 ερωτήσεις, και αποτελεί την πιο αξιόπιστη έως σήμερα μέθοδο αξιολόγησης ύπαρξης προβλημάτων συμπεριφοράς των σκύλων και της σοβαρότητάς τους.

Επίσης, οι δύο αυτές έρευνες εξέτασαν συνολικά περίπου 18.500 σκύλους, γεγονός που προσθέτει ακόμη μεγαλύτερη αξιοπιστία στα αποτελέσματα που προέκυψαν.

Η πρώτη έρευνα πραγματοποιήθηκε από τους Duffy & Serpell το 2006 και εξέτασε 2 ομάδες σκύλων, αποτελούμενες από 1.552 και περισσότερους από 6.000 σκύλους αντίστοιχα. Η έρευνα καταλήγει στο εξής συμπέρασμα:

«Για τις περισσότερες συμπεριφορές, η στείρωση σχετίστηκε με χειρότερη συμπεριφορά, σε αντίθεση με την επικρατούσα άποψη» (Duffy & Serpell, 2006, σελ. 15).

Πιο συγκεκριμένα, οι στειρωμένοι αρσενικοί σκύλοι επέδειξαν σημαντικά μεγαλύτερη επιθετικότητα, φοβία και νευρικότητα ανεξάρτητα από την ηλικία της στείρωσης, λιγότερη ανταπόκριση στα συνθήματα, και ήταν πιο δύσκολο να εκπαιδευτούν.

Αντίστοιχα, οι στειρωμένοι θηλυκοί σκύλοι επέδειξαν μεγαλύτερη επιθετικότητα σε ανθρώπους και σε άλλους σκύλους, περισσότερη φοβία και ευαισθησία στο άγγιγμα, συχνότερο ζητιάνεμα και κλέψιμο φαγητού, λιγότερη ενεργητικότητα, συχνότερο κύλισμα σε περιττώματα και βρώση περιττωμάτων, περισσότερο γλείψιμο ανθρώπων και αντικειμένων, υπερβολική αυτο-περιποίηση και αυξημένο γάβγισμα (Duffy & Serpell, 2006).

Η άλλη έρευνα αποτελεί μεταπτυχιακή διατριβή που κατατέθηκε σε Κολέγιο της Ν. Υόρκης από τις Farhoody & Zink το 2010 έχοντας εξετάσει τη συμπεριφορά 10.839 σκύλων. Ακολουθεί το συμπέρασμα:

«Τα στοιχεία μας δείχνουν ότι η συμπεριφορά των στειρωμένων σκύλων είναι σημαντικά διαφορετική από αυτή των μη στειρωμένων με τρόπους που έρχονται σε αντίθεση με την επικρατούσα άποψη. Μεταξύ των ευρημάτων, οι στειρωμένοι σκύλοι ήταν περισσότερο επιθετικοί, φοβισμένοι, ευέξαπτοι, και λιγότερο εκπαιδεύσιμοι από τους μη στειρωμένους σκύλους» (Farhoody & Zink, 2010, σελ. 1).

Ανάλογα με το είδος επιθετικότητας (π.χ. στον κηδεμόνα τους ή σε ξένους), η αύξησή της ως αποτέλεσμα της στείρωσης κυμάνθηκε μεταξύ 20% και 50%, τόσο στους αρσενικούς όσο και στους θηλυκούς σκύλους. Παρομοίως, και στα δύο φύλα σημειώθηκε αύξηση της φοβίας κατά περίπου 31% και της ευαισθησίας στο άγγιγμα κατά περίπου 33%. Από τις έρευνες αυτές προκύπτει ότι ουσιαστικά η μοναδική θετική επίδραση της στείρωσης στη συμπεριφορά των σκύλων είναι η μείωση του μαρκαρίσματος περιοχών μέσω ούρησης κατά περίπου 68% (Coren, 2017).

Και οι δύο έρευνες συμφωνούν στο ότι τα παραπάνω προβλήματα συμπεριφοράς ισχύουν ανεξάρτητα από την ηλικία στην οποία έγινε η στείρωση. Άλλα προβλήματα συμπεριφοράς, όπως είναι η προσκόλληση, η αναζήτηση προσοχής και η συμπεριφορά αποχωρισμού έδειξαν πιο ουσιαστική εξάρτηση από την ηλικία της στείρωσης. Σε γενικές γραμμές, όσο πιο νωρίς γίνεται η στείρωση τόσο μεγαλύτερες είναι οι αρνητικές επιπτώσεις στη συμπεριφορά των σκύλων. Στους θηλυκούς σκύλους η επιθετικότητα επιδεινώνεται σημαντικά όταν η στείρωση γίνεται πριν την ηλικία του ενός έτους σε σχέση με το αν πραγματοποιηθεί αργότερα, ενώ στους αρσενικούς δεν υπάρχει ουσιαστική διαφορά (Coren, 2017).

Ο γενικός ισχυρισμός ότι η στείρωση θα λύσει τα προβλήματα συμπεριφοράς του σκύλου και η σύνδεσή της με την υπευθυνότητα του κηδεμόνα δεν αποδεικνύονται επιστημονικά. Αν και υπάρχει πραγματική ανάγκη για ουσιαστική μείωση των αδέσποτων, η στείρωση όλων των σκύλων δεν μπορεί να είναι η λύση στο πρόβλημα καθώς φαίνεται ότι συχνά υπάρχουν αρνητικές επιπτώσεις στη συμπεριφορά, αλλά και στην υγεία τους.

Προφανώς, η σοβαρότερη αρνητική επίδραση της στείρωσης στους σκύλους είναι η διαφαινόμενη αύξηση της επιθετικότητας, δεδομένου ότι ένα από τα βασικότερα κίνητρα πραγματοποίησης της επέμβασης είναι η υποτιθέμενη μείωση ή εξάλειψή της.

Η απόφαση για στείρωση του σκύλου ή όχι θα πρέπει να λαμβάνεται έπειτα από προσεκτική εξέταση πολλών παραγόντων. Αλλά οι έρευνες δείχνουν ότι η στείρωση δεν αποτελεί πανάκεια για την εξάλειψη προβλημάτων συμπεριφοράς, ούτε (κυρίως) υποκατάστατο της εκπαίδευσης.

Για την αντιμετώπιση προβλημάτων συμπεριφοράς του σκύλου, τίποτα δεν μπορεί να υποκαταστήσει τη συνεπή εκπαίδευση, το τακτικό παιχνίδι, τις κοινές δραστηριότητες, τις συχνές βόλτες, την κοινωνικοποίηση, την αποτελεσματική επικοινωνία, και το χτίσιμο και τη διατήρηση υγιούς σχέσης μαζί του.

Πηγές

1. Coren, S., (2017) "Are There Behavior Changes When Dogs are Neutered or Spayed?", Psychology Today (Feb. 22).
2. Duffy, D.L. & Serpell, J.A., (2006) "Non-reproductive Effects of Spaying and Neutering on Behavior in Dogs", Third International Symposium on Non - Surgical Contraceptive Methods for Pet Population Control.
3. Ελληνική Φιλοζωική Εταιρία, (χ.η.). Ναι στη Στείρωση Ζώων.
4. Farhoody, P. & Zink, M.C., (2010) "Behavioral and Physical Effects of Spaying and Neutering Domestic Dogs", Summary of Findings Detailed in a Masters Thesis Submitted to and Accepted by Hunter College (May).
5. Heidenberger, E, & Unshelm, J., (1990) "Changes in the Behaviour of Dogs After Castration", Tierartzliche Praxis, Feb., Vol. 18, Issue 1, pp. 69 – 75.
6. Holland, C.C., (2016) "The Spay/Neuter Debate: When and Should I Do it?", WholeDog Journal (Jul. 5).
7. Kaufmann, C.A. κ.ά., (2017) "The Social Behaviour of Neutered Male Dogs Compared to Intact Dogs (Canis Lupus Familiaris): Video Analyses, Questionnaires and Case Studies", Veterinary Medicine (Jan. 27), Vol. 2, Issue 1, pp. 22 – 37.
8. Κουμπενά, Ε., (χ.η.) «9 Μύθοι Σχετικά με τη Στείρωση», Σύλλογος Προστασίας Αδέσποτων Ζώων.
9. Maarschalkerweerd, R.J. κ.ά., (1997) "Influence of Orchiectomy on Canine Behaviour", The Veterinary Record, Jun 14, Vol. 140, Issue 24, pp. 617 – 619.
10. Neilson, J.C., Eckstein, R.A. & Hart, B.L., (1997) "Effects of Castration on Problem Behaviors in Male Dogs with Reference to Age and Duration of Behavior", Journal of the American Veterinary Medical Association, Jul. 15, Vol. 211, Issue 2, pp. 180 – 182.