Η αποτελεσματική επικοινωνία με τον σκύλο παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στην ποιότητα της σχέσης που αναπτύσσουμε μαζί του.
Τελευταία Αναθεώρηση: 10/03/2018
Οι τρόποι που μπορούμε να επικοινωνήσουμε με το σκύλο μας είναι 4: με χειρονομίες, κινήσεις και στάσεις του σώματος, εκφράσεις του προσώπου, και λέξεις ή φράσεις – κλειδιά (Case 2017).
Έρευνα που πραγματοποιήθηκε σε Κολέγιο της Νότιας Καρολίνας και δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Behavioural Sciences, έδειξε ότι ένα θηλυκό Border Collie ηλικίας 9 ετών κατάφερε να ονομάσει σωστά 1.022 διαφορετικά αντικείμενα (BBC, 2010). Ωστόσο, οι ίδιοι οι ερευνητές μας πληροφορούν ότι η έρευνα διενεργήθηκε έπειτα από 3 χρόνια εντατικής εκπαίδευσης του σκύλου από ειδικούς (Pilley & Reid, 2011). Αν και εντυπωσιακή, η επίδοση αυτή δεν μπορεί να επιτευχθεί από τον μέσο σκύλο.
Επιπλέον, η Hecht (2012) υπογραμμίζει ότι η σωστή ονομασία των αντικειμένων δεν είναι το παν, και ότι μόνο κάποιοι σκύλοι έχουν δείξει αυξημένη νοητική ικανότητα ώστε να μπορούν να διακρίνουν μεταξύ πράξεων και πραγμάτων. Ο Coren (αναφέρεται στο Animal Planet, 2012) υποστηρίζει ότι ο μέσος σκύλος μπορεί να καταλάβει περίπου 165 λέξεις, ίσως και περισσότερες μέσω εκπαίδευσης. Τονίζει όμως ότι η συνέπεια είναι κλειδί, τόσο στις σταθερές ονομασίες των εντολών και των αντικειμένων, όσο και στη μη λεκτική επικοινωνία.
Αυτό σημαίνει ότι για το σκύλο, το «μη» και το «όχι», ή το «μείνε» και το «περίμενε», είναι διαφορετικές εντολές· προκειμένου να τις καταλάβει και να έχει τη δυνατότητα να ανταποκριθεί, χρειάζεται ξεχωριστή εκπαίδευση. Το ίδιο ισχύει και στη μη λεκτική επικοινωνία, όπου οι εκφράσεις, οι κινήσεις των χεριών και η στάση του σώματος που συνοδεύουν τις εντολές θα πρέπει να είναι επίσης συνεπείς. Αυτό δεν είναι εύκολο να επιτευχθεί, ιδιαίτερα όταν ασχολούνται με το σκύλο διαφορετικοί άνθρωποι καθημερινά.
Παρομοίως, αν δεν θέλουμε ο σκύλος μας να ανεβαίνει στον καναπέ ή στο κρεβάτι ή αν θέλουμε να τρώμε ανενόχλητοι στο τραπέζι, θα πρέπει να είμαστε εξίσου απόλυτοι. Αν κάποιο μέλος της οικογένειας του επιτρέψει κάτι που ένα άλλο του απαγορεύει, ο σκύλος θα ελπίζει κάθε φορά ότι η «παρασπονδία» θα επαναληφθεί.
Η μη λεκτική επικοινωνία περιλαμβάνει τον τόνο της φωνής, τις εκφράσεις του προσώπου, τις χειρονομίες, και τη στάση του σώματος. Ο Pongrazc αναφέρει ότι η μαθησιακή ικανότητα των σκύλων αναπτύσσεται με τον χρόνο, ενώ ο Miklosi (αναφέρονται στον Dale, 2015) συμπληρώνει ότι οι σκύλοι μπορούν να διαβάσουν τις χειρονομίες μας και μαθαίνουν πολλά παρατηρώντας μας. Η Case (2017) καταγράφει ότι οι σκύλοι είναι πραγματικά ειδικοί στην ερμηνεία της ανθρώπινης γλώσσας του σώματος και ότι αυτή η εξειδίκευση οφείλεται περισσότερο σε επίκτητους παράγοντες και λιγότερο σε εγγενείς.
Με αυτή την άποψη συμφωνούν και οι Pongracz κ.ά. (2005), οι οποίοι εξέτασαν τις νοητικές ικανότητες των 10 δημοφιλέστερων φυλών σκύλων και συμπέραναν ότι οι διαφορές που εντοπίστηκαν οφείλονταν περισσότερο στη γενική κατηγορία στην οποία ανήκαν οι σκύλοι (π.χ. βοηθητικοί, φύλακες, κυνηγετικοί), και λιγότερο σε παράγοντες όπως η φυλή και η ηλικία τους. Οι ίδιοι συγγραφείς κατέληξαν στο σημαντικό συμπέρασμα ότι η κοινωνικοποίηση και οι κοινές δραστηριότητες του κηδεμόνα με τον σκύλο μπορούν να ξεπεράσουν τις γενικές νοητικές δυνατότητες που γνωρίζουμε ότι έχει η κάθε φυλή. Περισσότερα για τις φυλές των σκύλων, εδώ και εδώ.
Τέλος, ο Andics κ.ά. (2016) από το Πανεπιστήμιο της Βουδαπέστης απέδειξαν ότι τα αριστερά και δεξιά ημισφαίρια των εγκεφάλων 13 εκπαιδευμένων σκύλων που συμμετείχαν στην έρευνα έχοντας υποβληθεί σε μαγνητική τομογραφία ενεργοποιήθηκαν ταυτόχρονα μόνο όταν το νόημα της λέξης που εκφραζόταν από τους ερευνητές ταίριαζε με τον τόνο της φωνής τους.
Για παράδειγμα, η ταυτόχρονη ενεργοποίηση και των 2 ημισφαιρίων συνέβαινε μόνο όταν το «μπράβο» συνοδευόταν από αντίστοιχα ενθουσιώδη τόνο της φωνής. Σύμφωνα με τους ερευνητές, σε αυτές τις περιπτώσεις οι σκύλοι ήταν πραγματικά ευτυχισμένοι.
Συμπερασματικά, η επικοινωνία μας με το σκύλο είναι χρήσιμο να περιλαμβάνει τόσο λεκτικές, όσο και μη λεκτικές μεθόδους. Η καθημερινότητα των σκύλων με τους ανθρώπους, αλλά και η φύση, τους καθιστά ειδικούς στο δεύτερο κομμάτι, ενώ η ικανότητά τους σε αυτό βελτιώνεται καθώς μας παρατηρούν.
Αν και μπορούν να απομνημονεύσουν την ονομασία πολλών πραγμάτων, δεν έχουν όλοι οι σκύλοι τη δυνατότητα να διακρίνουν μεταξύ πράξεων και αντικειμένων. Είναι απαραίτητο να γνωρίζουν καλά λίγες λέξεις, αλλά είναι εξίσου σημαντικό αυτές να συνοδεύονται από αντίστοιχο τόνο της φωνής.
Σε γενικές γραμμές, η επικοινωνία μας με το σκύλο θα πρέπει να είναι σε ήπιους και φιλικούς τόνους, και να γινόμαστε ενθουσιώδεις όταν τον επιβραβεύουμε και κοφτοί-αυστηροί όταν κάνει κάτι που δεν θέλουμε.
Η συνέπεια στις εκφράσεις μας (λεκτικές και μη), αλλά και η θεατρικότητα - δηλαδή ο συγχρονισμός ύφους, φωνής, νοήματος της λέξης και κινήσεων του σώματος με τρόπο παραστατικό - είναι κλειδιά.
Πηγές:
- Andics, A. Gabor, A. Gacsi, M. Farago, T. Szabo, D. & Miklosi, A., (2016) Neural Mechanisms for Lexical Processing in Dogs. Science 353 (6303): 1030-1032. Ηλεκτρονική πρόσβαση στις 26/5/2017.
- Animal Planet, (2012) How Many Words Do Dogs Know? (15 May). Ηλεκτρονική πρόσβαση στις 25/5/2017.
- BBC News, (2010) Chaser the Border Collie 'Knows More than 1.000 Words' (23 December). Ηλεκτρονική πρόσβαση στις 26/5/2017.
- Case, L.P., (2017) Missing the Point. The Science Dog (24 May). Ηλεκτρονική πρόσβαση στις 26/5/2017.
- Dale, S., (2015) Questions on How Dogs Communicate Getting Answered. Chicago Tribune (4 November). Ηλεκτρονική πρόσβαση στις 26/5/2017.
- Hecht, J., (2012) Say What? What our Words Mean to Dogs. Bark (Nov - Dec). Ηλεκτρονική πρόσβαση στις 25/5/2017.
- Pilley, J.W. & Reid, A.K., (2011) Border collie comprehends object names as verbal referents. Behavioural Processes 86: 184-195. Ηλεκτρονική πρόσβαση στις 25/5/2017.
- Pongracz, P., Miklosi, A., Vida, V. & Csanyi, V., (2005) The Pet Dogs Ability to Learn from a Human Demonstrator in a Detour Task is Independent from the Breed and Age. Applied Animal Behaviour Science 90: 309-323. Ηλεκτρονική πρόσβαση στις 26/5/2017.